Winlinh

Ngày nay, hoạt động thư viện đang đóng vai trò rất quan trọng đối với công tác giáo dục đào tạo tại trường phổ thông. Trong hoạt động thư viện, tiết thư viện được xem là một điểm nhấn, giúp thư viện tiếp cận học sinh dễ dàng và hiệu quả, tạo tiền đề xây dựng và phát triển văn hóa đọc trong nhà trường. Vậy lợi ích cụ thể mà tiết thư viện mang lại là gì và làm thế nào để nâng cao chất lượng các tiết học thư viện, chúng ta cùng tìm hiểu nhé!

1. Vai trò của tiết thư viện trong trường học

– Bổ trợ và nâng cao kiến thức phục vụ các môn học trên lớp: Tiết thư viện từ lâu đã không còn đứng ngoài chương trình học trên lớp mà trở thành một môn học thực sự trên thời khóa biểu của học sinh. Tuy nhiên, “môn thư viện” có tính đặc thù bởi tính khái quát, bao trùm, linh hoạt và giao thoa với tất cả môn học khác. Việc đọc sách theo chủ đề giúp các em lĩnh hội được nhiều kiến thức phục vụ cho các môn học. Ví dụ đọc các sách về khoa học tự nhiên giúp các em hiểu biết về các vấn đề, sự việc mang tính khoa học trong đời sống; đọc sách văn học giúp các em hiểu biết về văn chương, học được phong cách viết, cách dùng từ đặt câu trong các tác phẩm từ đó học tốt môn luyện từ và câu, tập làm văn; đọc các truyện cổ tích giúp học sinh học tốt phân môn kể chuyện hay phân môn tập làm văn thể loại viết văn kể chuyện; đọc truyện kể danh nhân lịch sử giúp học sinh học tốt môn lịch sử. Đọc sách khoa học giúp học sinh học tốt các môn toán, lý, hóa… Tham gia tiết thư viện, các em sẽ được trang bị thêm nhiều kiến thức bổ ích trong sách báo, từ đó có nền tảng kiến thức sâu rộng và vững chắc để tiếp thu hiệu quả các bài học trên lớp.

– Nâng cao kỹ năng, hình thành thói quen và ham thích đọc sách: Tiết thư viện được triển khai đều đặn sẽ giúp định hướng cho học sinh kỹ năng đọc sách, tạo thói quen, nền nếp trong việc đọc, biến việc phải đọc thành ham thích đọc. Học sinh nhờ sự hướng dẫn của giáo viên thư viện sẽ biết chọn đề tài phù hợp để đọc, biết đọc có hệ thống và ghi chép để chắt lọc kiến thức. Kỹ năng đọc của học sinh được nâng cao thể hiện ở việc không chỉ nhớ nội dung tác phẩm mà còn hiểu và rung động với nội dung tác phẩm đó. Qua tham gia các tiết thư viện, học sinh sẽ biết vận dụng những kiến thức tiếp thu từ sách vào cuộc sống. Khi học sinh đã hình thành thói quen đọc sách thì kỹ năng đọc sách sẽ phát triển, khi kỹ năng đọc phát triển thì học sinh sẽ có tư duy ngôn ngữ vượt bậc. Nhờ có tiết thư viện, các em được tự do khám phá những câu chuyện thú vị trong sách báo, từ đó các em phát huy được khả năng sáng tạo cũng như tìm được sự hứng thú khi đọc sách.
Thúc đẩy tư duy sáng tạo và phát triển năng khiếu cá nhân: Nhờ tham gia các tiết thư viện, nhiều học sinh sẽ thể hiện và phát triển được năng khiếu cá nhân. Ví dụ, thông qua hoạt động vẽ tranh, học sinh phát triển và bồi dưỡng được năng khiếu hội họa; thông qua hoạt động kể chuyện học sinh phát triển năng khiếu diễn thuyết trước đám đông. Những giờ viết thu hoạch hay luyện viết cũng giúp học sinh nâng cao khả năng viết và kỹ thuật rèn chữ. Những giờ học làm thiệp, thẻ đánh dấu sách hay nghệ thuật Origami giúp các em rèn được tính cẩn thận, kiên trì, sáng tạo và khéo léo. Các hoạt động đọc tập thể, hoạt động tổ chức thành nhóm để trả lời câu đố, hay đọc to nghe chung và cùng nhau thảo luận giúp các em phát triển kĩ năng làm việc nhóm, tính đoàn kết tập thể. Ở nhiều nơi, các em học sinh nhờ sinh hoạt tiết thư viện mà thắp sáng được đam mê rồi tham dự các cuộc thi vẽ tranh, kể truyện, chơi cờ, đố vui… và đạt nhiều giải thưởng quý.

2. Cách thức để có được tiết thư viện hiệu quả

– Phối hợp với nhà trường và các giáo viên bộ môn để lập kế hoạch hoạt động cho các tiết thư viện: Vào đầu năm học, thư viện phối hợp cùng nhà trường lập kế hoạch hoạt động và thời khóa biểu cho tiết thư viện. Hầu hết trên thời khóa biểu hiện nay ở các trường phổ thông đều có tiết thư viện với thời gian tương đương một tiết học bình thường khác. Việc lập kế hoạch hoạt động cụ thể cho tiết thư viện sẽ giúp giáo viên thư viện thực hiện công việc khoa học và hiệu quả hơn. Tùy theo khối lớp, giáo viên thư viện lên kế hoạch thực hiện dạy các tiết đọc thư viện theo đúng quy định mỗi tuần một tiết. Ban giám hiệu nhà trường cũng phải thường xuyên quan tâm sát sao và có nhiều buổi sinh hoạt chuyên môn về tiết đọc thư viện để giúp các giáo viên thực hiện thành thạo các bước lên lớp và tiết học đạt hiệu quả cao hơn.

– Áp dụng định hướng chuẩn mực trong nghiệp vụ thư viện để tổ chức tiết thư viện hiệu quả: Trong tiết thư viện, giáo viên cần áp dụng các phương pháp chuẩn mực để đưa việc đọc của các em vào nền nếp và giúp các em có cách đọc sách đúng. Các em sẽ được tiếp cận các phương pháp đọc to nghe chung, cùng đọc, đọc cặp đôi, đọc cá nhân tùy sự điều tiết linh hoạt của cán bộ thư viện. Dựa trên trình độ đọc của từng khối lớp, cán bộ thư viện sẽ lựa chọn hoạt động đọc nào cho hiệu quả và phù hợp. Theo kinh nghiệm của nhiều giáo viên đã đúc kết, ta có thể điều tiết các hoạt động đọc như sau: Đối với khối 1 thì đọc to nghe chung là 40% số tiết, cùng đọc là 30% số tiết, đọc cặp đôi 20% và đọc cá nhân 10% số tiết; Đối với khối 4,5 thì đọc to nghe chung là 20% số tiết, cùng đọc là 20% số tiết, đọc cặp đôi là 30 % và đọc cá nhân chiếm 40% số tiết/năm. Trong các tiết học thư viện ban đầu, giáo viên cần cho các em làm quen với nội quy thư viện, bảng mã màu, cách chọn sách, mượn trả và bảo quản sách để hoạt động đọc sách của học sinh quy củ hơn.

– Tổ chức tiết thư viện với nhiều sinh hoạt phong phú: Trong mỗi tiết thư viện, ngoài hoạt động đọc sách cơ bản, giáo viên cần bổ sung cho các em nhiều sinh hoạt đa dạng khác. Hoạt động đọc sách mở rộng nghĩa là không bó hẹp trong phương pháp đọc truyền thống mà có sự linh hoạt, đa dạng trong cách đọc. Trong tiết thư viện, giáo viên tổ chức nhiều hoạt động giúp các em hứng thú học tập. Giáo viên có thể tổ chức các trò chơi đố vui về sách, viết hoặc vẽ theo sách, kể truyện sách, viết bài cảm nhận và chia sẻ cùng bạn bè về sự hiểu biết của mình sau khi đọc sách. Các em có thể đào sâu nội dung sách thông qua chơi trò sắm vai các nhân vật trong truyện. Học sinh cũng cần được khích lệ để tự tin trao đổi trước tập thể về những cảm nhận của bản thân sau khi đọc một cuốn sách. Giáo viên cũng có thể hỏi học sinh những câu hỏi đơn giản để các em có thể trả lời, từ đó tạo hứng thú cho các em trong việc tìm tòi kiến thức trong sách báo. Học mà chơi, chơi mà học chính là mục tiêu một tiết thư viện cần đạt được.

– Trang trí đẹp mắt cho không gian sinh hoạt của tiết thư viện: Nếu trước đây, trong tiết thư viện, học sinh chỉ có thể đọc sách tại thư viện hay lớp học, thì nay học sinh đã được tham gia tiết thư viện ở nhiều không gian khác như ở sân trường, ngoài công viên hay trong bảo tàng… Tại thư viện trường, các cán bộ thư viện cần chú trọng trang trí không gian nhằm tạo hứng thú đọc sách cho học sinh. Phòng đọc không đơn thuần xếp sách mà còn bố trí các góc tra cứu, vẽ, chơi trò chơi, xem phim và trưng bày sản phẩm. Trên tường sẽ treo tranh, vẽ hình, sơn màu rực rỡ. Các em sẽ cảm thấy thích thú đọc sách hơn khi không gian sinh hoạt thoáng đãng, đẹp mắt. Khi tạo ra cảm giác đọc và học là tự nguyện, các em sẽ tiếp thu bài học hiệu quả hơn và sẽ luôn hào hứng mong chờ tiết thư viện.

– Nâng cao kỹ năng cho giáo viên thư viện: Để có tiết thư viện hiệu quả, giáo viên thư viện cần liên tục học tập, trau dồi để nâng cao kỹ năng nghiệp vụ bởi họ chính là là linh hồn, cầu nối giúp các em khai phá được những điều hay ý đẹp trong sách báo. Trong tiết học thư viện, giáo viên thư viện cần biết cách tạo hứng thú cho học sinh bằng lối dẫn dắt khéo léo, hài hước, nội dung trao đổi phù hợp với lứa tuổi và sở thích của học sinh. Bên cạnh việc định hướng đọc cho các em, giáo viên cần biết lắng nghe tâm tư, tình cảm của học sinh để các em có thể tự tin bộc lộ suy nghĩ của mình; tạo được không khí sôi nổi cho tiết thư viện bằng cách kết hợp linh hoạt các hình thức sinh hoạt phong phú. Nếu tiết thư viện chỉ đơn thuần là cho học sinh vào thư viện đọc sách thì hiệu quả sẽ chưa cao. Giáo viên cần tạo ra chủ điểm trong từng tiết, tổ chức các cuộc thi, các trò chơi liên quan đến sách, sáng tạo ra nhiều hoạt động kết hợp giữa chơi và học. Trong quá trình đọc, giáo viên có thể đọc cho các em nghe hoặc cùng các em đọc để các em có sự chuyên tâm hơn. Và giáo viên sẽ đào sâu những nội dung học sinh đã đọc thông qua tổ chức thi viết cảm nhận hoặc vẽ tranh theo sách, để mỗi tiết thư viện luôn mang đến sự vui thích cho học sinh.

Có thể nói, tiết thư viện có vai trò không nhỏ, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong trường phổ thông. Các tiết thư viện bổ ích sẽ giúp học sinh mở rộng, đào sâu kiến thức, đồng thời sẽ khích lệ các em hứng thú sáng tạo và thể hiện chính kiến. Tin rằng thời gian tới, các tiết thư viện trong trường phổ thông sẽ tiếp tục được chú trọng để nâng cao hơn nữa chất lượng học tập và ươm mầm tương lai cho thế hệ tiếp nối.