Trời sang tháng tư, không khí xuân đã lùi vào kỷ niệm cùng với đào mai đang chờ ươm vụ mới. Những ngày nắng nhiều dần, và đêm lại càng trở nên ý nghĩa. Đêm mang lại cho chúng ta chút dịu nhẹ, mát lành thanh khiết sau những bụi bặm của một ngày vất vả. Trong không khí giao mùa ấy, người ta dường như muốn thức cùng đêm lâu hơn, để sống xôn xao, tươi mới với hương hoa cùng tĩnh lặng của đêm Hà Nội.
Đêm của phố
Đêm của phố là những hàng quán ăn mở khuya dành cho người đi làm về muộn muốn ăn lót dạ món gì đó. Ngõ Cấm Chỉ – Đào Duy Từ nhộn nhịp và ầm ào tiếng ăn, tiếng cười nói. Đê La Thành còn bay mùi cơm rang, cháo gà… suốt phố. Cầu Giấy sáng lên những biển quảng cáo gà tần, xôi thịt mà thực khách thanh niên, sinh viên là nhiều. Sang Nghĩa Tân, nhìn qua sân bóng vắng là vỉa hè đông quán chỉ mở đêm với đầy đủ các thức rất bình dân thu hút nhiều người tụ tập đông nhất vào khoảng 21 – 23 giờ.
Đêm của phố là những quán cóc đèn dầu leo lét với chè đặc đợi hơi thuốc lào kêu xòng xọc cho vang sâu vào không gian. Bàn ghế cũ nằm im lặng nghe tiếng thở đều của mấy người ngủ màn trời gần đó đang muốn tận hưởng bóng đêm để tan mau cái mệt nhọc của ngày qua. Ra Hàng Bông, lên hàng Gai, chạy xe thẳng xuống Long Biên hay tạt qua các phố nhỏ đều dễ dàng tìm được những quán nước đêm. Những quán nước dành cho những người lang thang tìm cảm hứng, dành cho những công nhân làm đêm hay những người đi chợ sớm. Quán lèo tèo vài ba cái kẹo lạc, kẹo cao su, thuốc lá… nhưng luôn là tâm điểm để lại dấu ấn cho đêm Hà Nội. Chiếc đèn dầu để châm đóm vẫn không bị diêm và bật lửa cho sang bên lề. Quán có đèn mới được, mới cho cái không gian đêm bừng lên sự sống, lửa chỉ là đốm nhỏ, nhưng thật là ấm áp. Đêm vắng quán, đêm thành cô đơn.
Đêm của phố với quầng sáng của đèn bàn nhà ai trong ngõ hẻm đọc sách khuya. Ngõ sâu và hẹp. Lác đác có tiếng bước chân người về muộn. Tiếng chó sủa râm ran. Thảng hoặc có tiếng xe máy với đèn xe chiếu vào rõ cả mảng tường rêu in nhiều số điện thoại và địa chỉ quảng cảo khoan cắt bê tông.
Phố đang vùi trong đêm. Những vỉa hè đá lát bỗng thêng thang bởi im ắng tiếng xe và tiếng bán mua í ới. Hè phố thành nhà chờ, chờ sáng để tìm lại sự bận rộn, cũng mong đêm dài ra để hưởng nốt cái êm đềm ít ỏi. Cây lá cũng ngủ mơ trong tiếng gió nhẹ ru, bóng cây tối thẫm ngả hiền lành xuống mặt đường trong màu vàng trở che của đèn đường thắp muộn.
Đêm của phố không chỉ là tĩnh lặng. Ở đâu đó trên những con đường vắng vẫn có những tâm hồn sôi sục với nhạc điệu cuồng quay. Qua New Centery mà nhảy nhót và uống rượu Tây, ngắm váy ngắn quá cỡ và ngửi mùi thuốc ngoại. Trong khi đó ở Hàng Chuối, Lương Ngọc Quyến, Mã Mây hay Hàng Hành cũng như nhiều phố khác vẫn nhấp nháy đỏ xanh trong các quán Karaoke. Quán có tường cách âm chẳng lo mất ngủ hàng xóm. Cà phê đêm muộn cũng là cái thú của nhiều người. Vì mất ngủ hay vì yêu đêm, yêu cái sâu thăm thẳm của bóng tối đặc quánh mà cà phê với hương thơm đậm đà đã quyến rũ họ trong nhiều đêm như thế. Đôi khi trên những hè vắng, những bóng người tụ tập chuyện trò, nhậu nhẹt, tán gẫu chán rồi chuyển sang than thở sự đời cũng khiến ta cảm thấy thú vị. Có nghĩa đêm không chỉ là đêm. Đêm có một đời sống rất riêng của mình.
Hồ Gươm hay Hồ Tây đã vãn những đôi tình nhân tâm sự. Những bóng người lúi húi dọn hàng. Những xe đạp bán thuốc lá, quà vặt rong cũng đang mải miết đạp về để kịp ngả lưng. Những người ăn xin cũng tạm quên nỗi khổ cực của mình để yên giấc. Những bóng áo xanh còn gắng làm xong việc của mình để đường phố sớm mai tinh khôi hơn. Hồ vắng, nước đen im lặng. Lá lộc vừng ngủ mê rụng xuống mặt nước khẽ khàng như tiếng thở hồn nhiên của trẻ nhỏ. Hồ trở lại dáng vẻ nguyên sơ hồn hậu.
Đêm của phố luôn thế. Đêm êm ắng, đêm mơ hồ và chính trong khoảng sâu bí ẩn đó cũng có những câu chuyện không bao giờ kể hết. Và với những người quen thức, quen sống trong đêm, đêm chưa bao giờ hết thi vị.
Đêm của lo toan
Khi mọi người đang say trong giấc ngủ thì có nhiều người lại phải làm việc. Đầu tiên là những người làm ca kíp. Đó là những bác sĩ, y tá trong bệnh viện. Với họ 12 giờ đêm không có nghĩa là giờ nghỉ ngơi. Bất cứ lúc nào những bệnh nhân cũng có thể cần đến họ. Đó là những người chiến sĩ công an, cảnh sát làm nhiệm vụ giữ gìn an ninh trật tự cho phố phường. Đó là những người công nhân làm đường làm bạn với vôi vữa, gạch ngói hay ống cống, dây cáp, cuốc xẻng, máy xúc, xe ben… Buồn ngủ quá thì chợp mắt trên hè
, lấy áo đắp, lấy mũ làm gối, cũng chẳng lấy làm phiền vì sự ngủ nghê tạm bợ này.
Đó là những người đang đông đúc bán mua ở gần ga Long Biên, chợ hoa Yên Phụ, chợ Mơ, chợ Xanh… Chợ đêm thường họp vào nửa khuya cho đến mờ sáng. Những người đi chợ đêm từ các huyện, vùng lân cận đổ vào Hà Nội hoạt động như một thói quen, cứ đi, cứ đến, ồn ào hay lặng lẽ bán mua, có lúc quên cả mục đích chính là mong cuộc sống của mình thêm no đủ. Đôi mắt quầng thâm dường như không bao giờ là mối bận tâm của họ. Những bóng người gò lưng trên chiếc xe đạp chở cải xanh, cà chua nặng trĩu. Những xe máy chất đầy rau muống, những xe hoa, mẹt hoa rực rỡ trong ánh đèn vàng. Rồi có khi va quyệt, có khi ngã lăn kềnh cả người lẫn xe, đau rồi cũng phải cố, nhỡ ra rau nát thì lỗ vốn to.
Đó là những người tầm quất đêm dạo hoặc có chỗ quen và khách quen vừa tay băm chặt, cấu véo vừa tán chuyện cùng khách. Hay những người bán bánh mì, bánh bao, xôi nóng kiên trì đi qua từng con đường nhỏ. Tiếng rao mấy ai nhớ, mấy ai nghe. Nhưng những tiếng rao ấy là một phần không thể thiếu của phố và đêm. Tiếng rao càng tha thiết hơn khi hè vào độ chín với tiếng ve kéo đàn qua từng góc phố. Tiếng rao càng làm người đi xa nhớ nhung những dáng hình thầm lặng đang làm nên nét đặc trưng sâu thẳm của Hà Nội.
Bếp than lại đỏ rực náo nức chờ ngày mới. Đêm hiền lành đang dần lặng lẽ nhường chỗ cho ngày bận rộn. Vào quãng 4 – 5 giờ sáng, những hàng ăn lục tục chuẩn bị dọn ra. Ngõ nhỏ chuẩn bị bốc khói, thơm lừng bún, phở trộn cùng những lo toan của người mẹ, người vợ.
Đêm trong cảm nhận
Với những con phố nối liền hay những ngõ ngách nhỏ hẹp, đêm lan tỏa và có ý nghĩa như một người bạn tri âm. Đêm là sự thu gom của bao điều giản dị và bí ẩn. Khuya khoắt rồi, cuộc sống vẫn không chịu ngừng nghỉ. Con người với sức chịu đựng dẻo dai của mình vẫn mải đi tìm lối sống quen một cách vô thức. Và khi ai đó ngoái lại, mới nhận ra đời ta đã được sống thật dài.
Đêm mùa hạ, nằm nghe tiếng thời gian ngân khẽ quyện trong hương sấu dịu dàng thanh mát. Qua khung cửa sổ, đêm lan vào phòng ai đang thao thức, để lôi kéo con người về với sự lắng đọng, những ký ức đẹp đẽ và cả những dự định lớn lao. Cái không gian đặc quánh như cà phê tưởng rằng chẳng có gì đáng nói, nhưng hóa ra lại quá phong phú, gợi mở, chính chúng ta tạo nên và chính chúng ta lại đang khám phá. Rộn ràng của ngày mới đến và qua, sẽ trả lại cho đêm không khí quen thuộc vốn dĩ của nó. Hành trình của mỗi người mang theo sẽ có những đêm bình yên như thế để yêu và sống được nhiều hơn.
Winlinh 