Đêm xôn xao
Trong màn đêm đặc quánh bí ẩn tưởng như chẳng có gì để khám phá, nếu bước vào ta sẽ bắt gặp những xôn xao, sống động đến không ngờ. Mặc cho tất cả những yên ngủ xung quanh, đêm tự cho mình được sống một đời sống mới hứa hẹn bao điều thú vị. Nếu chưa tin, bạn hãy thử đi chợ! Giờ trong ý niệm mọi người, chợ không chỉ là chợ ban ngày với lợn gà, rau cỏ, không chỉ có bán mua vội vàng, tấp nập với lỉnh kỉnh túi này túi nọ cho kịp nấu bữa cơm trưa, cơm chiều… Chợ còn là chợ đêm, là nơi thư giãn, giải trí, hò hẹn. Chợ đêm có một vị trí rất đặc biệt trong lòng phố đêm. Đêm được mở toang ra với một không gian bừng sáng của đèn nến, của bảng hiệu với la liệt hàng hóa đa dạng. Đó là khi bạn ghé Hàng Ngang – Hàng Đào, Đồng Xuân sau khi đã kịp len chân gửi xe máy bên lề Hồ Gươm. Đến đây người ta không chỉ mua đồ này thức nọ mà chủ yếu là muốn được thong dong nhìn ngắm, hòa tan vào không khí náo nức, xôn xao của thành thị. Góc này giầy dép, góc kia túi xách, phía trước là đồ trang sức, tiếp nữa lại là kính thời trang… Phố nườm nượp người, đèn chăng rực rỡ, những sắc màu của phố phường khiến những bước chân rộn rã, hứng khởi hơn. Mải miết đi mãi trên phố dài, đến khi “mệt quá thân ta này” thì khách hàng có thể ngồi yên vị trên ghế nhựa, vừa ngắm những bước chân qua, vừa làm người mẫu cho “họa sĩ vỉa hè” vẽ cho mình một bức tranh kỷ niệm. Người nhớ quá khứ, thứ 7 thường tìm đến đây nghe lại những bài xẩm của Hà Nội 36 phố phường xưa, quên thực tại mà đằm mình trong những câu ca, điệu nhạc thiết tha, chứa chan hồi ức.
Sang một thế giới khác, chợ của sinh viên. Những chợ kiểu này thường tập trung gần các trường đại học. Điển hình là ở khu vực Nghĩa Tân, Cầu Giấy, Hà Đông… Đến đây ta mới thực sự thấy một đời sống nhộn nhịp, trẻ trung đậm chất sinh viên. Hàng hoá đa dạng phong phú, giá cả vừa phải khiến cho khu vực này luôn thu hút một lượng người lớn. Cầu Giấy thì gấu bông, quà tặng, giầy dép bạt ngàn. Chợ sinh viên đối diện đại học Quốc gia tối nào cũng thấy các cô bao cậu sinh viên đang tíu tít chọn đồ, hồn nhiên cười nói. Phùng Khoang thì thứ gì cũng đủ, sinh viên với số tiền ít ỏi vẫn có thể tự tin mua cho mình nhiều đồ ưng ý mà cũng rất thời trang, hiện đại. Dọc đường Nguyễn Khánh Toàn sang Nguyễn Văn Huyên, dưới ánh đèn đường, những dãy hàng bán quần áo, giầy dép trải dài cũng là nơi mua bán quen thuộc của người dân và sinh viên các trường trọ học gần đấy. Không khí của buổi đêm thường đem đến cho người mua cảm giác thư thái, dễ chịu, có cái thảnh thơi của người đi chợ mà là đi chơi nên mua bán có phần thoáng đãng, vui vẻ hơn. Chợ đêm dành cho những người ban ngày bận bịu công việc, học hành… ban đêm thong dong đi dạo, vừa tranh thủ sắm sửa vừa có cơ hội ngắm nhìn.
Khuya khoắt hơn, khi những chợ họp đã dọn hàng về từ lâu, thành phố lại chuyển mình vào giai đoạn của chợ thực phẩm, chợ hoa. Những chợ đêm kiểu này thường họp vào nửa khuya cho đến mờ sáng. Người đi chợ đêm từ các huyện, các vùng lân cận đổ vào Hà Nội hoạt động như một thói quen, cứ đi, cứ đến, ồn ào, lặng lẽ bán mua, có lúc quên cả mục đích chính là mong cuộc sống của mình thêm no đủ. Đôi mắt quầng thâm dường như không bao giờ là mối bận tâm của họ. Những bóng người gò lưng trên chiếc xe đạp chở rau củ nặng trĩu. Những xe máy chất đầy rau xanh, khoai tây, bắp cải, rồi hoa hồng, hoa cúc… cứ loang loáng qua tắm mình dưới ánh đèn vàng.Ở góc chợ Đồng Xuân vào quãng 3-4h người người lại rục rịch lo chuyến hàng mới kịp phiên chợ mai. Ga Long Biên ì ào rau quả, dưới đê Yên Phụ hoa giăng kín lối đi… Nhìn về phía Láng, ngó sang chợ Xanh, đâu đâu cũng đang bán mua âm thầm để cho ngày mới đến, khi những đôi mắt ngủ no vào chợ, mọi thứ đã xếp đặt gọn gàng như chưa từng biết có một đêm rộn rã vừa qua.
Sang một thế giới hoàn toàn khác, đêm lại mê man trong những vũ điệu cuồng quay với rượu Tây, thuốc ngoại và váy ngắn quá cỡ. Về lại Tạ Hiện, vẫn con phố êm đềm nhỏ hẹp với những biển hiệu rực sáng, nhưng bên trong những quán bar có vẻ bình yên kia là cả một đời sống nhộn nhịp. Tràng An, Litte Hanoi, Mao Red Louge, Red Mak… nửa thức nửa tình nhìn trăng rằm đang chìm sâu cuối phố soi rọi vào những nóc nhà cũ đã ngủ yên. Đúng nghĩa là hưởng thụ, những người có tiền coi những nơi như thế này là điểm đến thường xuyên, quen thuộc. Ngày nào không qua thì nhớ và vắng lắm. Sang Hàng Chuối, Lương Ngọc Quyến, Mã Mây,… lên Yên Phụ, Triệu Việt Vương hay ngược về Cầu Giấy, Hoàng Quốc Việt… không khó gì nếu muốn tìm những quán hát karaoke để thỏa thuê thư giãn cùng bè bạn. Hát đêm vẫn tự do thoải mái, quán có tường cách âm thật xịn, chẳng lo gì mất ngủ xung quanh.
Đêm của phố là những quán ăn mở khuya dành cho người đi làm về muộn muốn ăn lót dạ hay những người đi chơi, tụ tập cùng nhau ngồi vừa ăn vừa tán gẫu. Giản dị thì qua Cầu Giấy ăn gà tần, xôi thịt, cơm rang rồi ngắm những đôi bạn trẻ đi trên vỉa hè dài rộng tay trong tay lưu luyến muốn thức trọn với đêm. Sang Nghĩa Tân, nhìn qua sân bóng vắng vẻ thấy hàng quán san sát với đầy đủ các đồ ăn thức uống rất bình dân. Ngõ Cấm Chỉ – Đào Duy Từ nhộn nhịp và ầm ào cười nói, là nơi ăn uống của người phố với đèn điện, bảng hiệu sáng choang. Ngược lên nữa, vào ngõ Gạch, ai thèm chân gà nướng hay phở tíu – gà thì vào đây, không thì ghé Tâm xôi ăn bát xôi nóng hổi cũng đủ tỉnh người. Thích nữa thì qua Nguyễn Siêu ăn bánh khoái dưới gốc cây cổ thụ già, vừa ăn vừa nghĩ chuyện thời gian. Trước cửa Trung tâm Y tế Quận Hoàn Kiếm, cạnh Aroma sáng ngời lại có cà phê, bia lạnh 3000đ/cốc, bình dân và có không gian phố phường đậm đặc. Đứng ở Tạ Hiện nhìn sang Lương Ngọc Quyến, cả một dãy dài những khách Tây đang tụ tập, họ ngồi để nghe đêm Hà Nội thở hơi thở phố cũ, gặp gỡ nhau và chia sẻ cho nhau những cảm nhận về thủ đô giản dị này bằng những lời nói ngắn gọn với ngữ điệu âm vang. Có đến 6-7 chiếc xe ôm ngồi đợi khách ở đây, mong chờ một cái vẫy tay để có được chuyến xe cuối đêm kha khá.
Đêm thường đồng nghĩa với nghỉ ngơi, nhưng với nhiều người thì đêm lại là lúc họ bắt đầu cho cuộc sống. Những bác sĩ, y tá trực trong bệnh viện luôn đợi và trông những bệnh nhân có thể cần đến họ bất cứ lúc nào. Qua bệnh viện Việt Đức, vẫn thấy nhà xe sáng đèn, nhìn vào phía trong cửa sắt thấp, những bóng áo trắng vẫn đi lại ngược xuôi như không chú ý đến ngoài kia, ở nhiều nơi trong thành phố có những cô cậu đang mải mê hát hò, uống rượu, nhảy nhót. Những người chiến sĩ công an, cảnh sát vẫn làm nhiệm vụ giữ gìn an ninh trật tự cho phố phường để đêm thực sự thấy yên ổn mà thỏa sức phơi bày mọi cảm xúc. Những người công nhân làm đường với ống cống, dây cáp, cuốc xẻng, máy xúc… vẫn hồn nhiên làm và cười nói trên phố Hàng Buồm, Trần Khánh Dư… chẳng lấy làm băn khoăn vì cái sự thức muộn của mình. Sau một hồi nữa, đi qua nhiều phố, ta lại thấy những bếp than đã kịp đỏ náo nức chờ ngày mới đến. Đêm hiền lành đang dần lặng lẽ nhường chỗ cho ngày bận rộn. Vào quãng 4 – 5 giờ sáng, những hàng ăn lục tục chuẩn bị dọn ra. Ngõ nhỏ chuẩn bị bốc khói, thơm lừng bún, phở trộn cùng những lo toan của người mẹ, người vợ. Đi mãi trong đêm, mới biết đêm cũng đang có cho mình một đời sống đầy đủ mọi trạng thái, mới biết đêm thật dài, thật sâu, thật xôn xao và quyến rũ.
Đêm tĩnh lặng
Với đêm, tĩnh lặng có một ý nghĩa đặc biệt. Đêm đồng hành với những gì sâu kín, khẽ khàng. Người đi trong đêm cũng cảm nhận được hơi thở của mình vang lên xung động. Bởi một phần nhiều lắm, đêm chính là không gian của tâm hồn, của những tự sự muôn đời chưa dứt. Qua những nhánh phố nhỏ, rồi ra hồ vắng, nhìn mặt nước đen im lặng. Lá lộc vừng ngủ mê rụng xuống mặt nước khẽ khàng như tiếng thở hồn nhiên của trẻ nhỏ. Sau ngày dài với thuyền vịt đạp nước, nhà nổi ồn ào, hồ trở lại dáng vẻ nguyên sơ hồn hậu như chưa từng biết đến xô bồ mới dứt qua đây. Hồ Gươm, hồ Tây, hồ Trúc Bạch… đã vãn những đôi tình nhân tâm sự. Những bóng người lúi húi dọn hàng. Những xe đạp bán thuốc lá, quà vặt rong cũng đang mải miết đạp về để kịp ngả lưng sau một ngày dài mệt mỏi. Những người ăn xin cũng tạm quên nỗi cực nhọc của mình để ngon giấc nồng như tất cả mọi người đang yên ngủ dưới từng mái nhà kia. Những bóng áo xanh còn gắng làm xong việc của mình để đường phố sớm mai tinh khôi, sạch sẽ. Những người tầm quất đêm dạo cố thêm vài mẻ khách, qua chỗ quen vừa tay băm chặt thành thục vừa tán chuyện cùng khách cho qua cơn mỏi ngày tiếp ngày. Những người bán bánh mì, bánh bao, xôi nóng kiên trì đi qua từng con đường nhỏ, lầm lũi rao, lầm lũi bước. Tiếng rao vang lên trong đêm vắng, mấy ai nhớ, ai nghe. Nhưng những tiếng rao ấy là một phần không thể thiếu của phố và đêm Hà Nội. Tiếng rao càng tha thiết hơn khi hè vào độ chín với lũ ve kéo đàn trên từng tán cây. Tiếng rao càng làm người đi xa nhớ nhung, tiếng rao đưa họ trở về với nguồn cội, đánh thức kỷ niệm của những ngày nằm trong lòng thành phố nghe âm thanh quen thuộc đi qua những ngõ hẹp êm đềm. Người con đi xa thường nhớ câu thơ quen mà thấm thía lắm: “Rời xa Hà Nội làm sao quên nổi/ Hết đứng lại ngồi như mình có lỗi”…
Cà phê đêm muộn cũng là cái thú của nhiều người. Vì mất ngủ hay vì yêu đêm, yêu cái sâu thăm thẳm của bóng tối đặc quánh mà cà phê với hương thơm đậm đà đã quyến rũ họ trong nhiều đêm như thế. Nôn nao hương cà phê trôi trong bóng tối, biết bao tâm hồn đã được thăng hoa, để dâng hiến cho đời những vẻ đẹp nghệ thuật mãi trường tồn. “Bóng tối đen như ly cà phê, bóng tối đắng như ly cà phê, em uống từng ngụm nhỏ bóng tối…”
Đêm của phố là những quán cóc đèn dầu leo lét với chè đặc đợi hơi thuốc lào kêu xòng xọc cho vang sâu vào không gian. Bàn ghế cũ nằm im lặng nghe tiếng thở đều của mấy người ngủ màn trời gần đó đang muốn tận hưởng trọn vẹn sự thanh bình của đêm để tan mau cái mệt nhọc đã đè nặng lên họ suốt một ngày dài. Có lẽ Lưu Quang Vũ cũng có nhiều đêm như thế, ngang qua quán cóc ven đường mà có câu thơ: “Quán nước chè ngã tư/ Cây bàng đêm ngẩn ngơ…”. Ra Hàng Bông, lên hàng Gai, chạy xe thẳng xuống Long Biên hay tạt qua các phố nhỏ đều dễ dàng tìm được những quán nước đêm. Nh
ững quán nước dành cho những người lang thang tìm cảm hứng, dành cho những công nhân làm đêm hay những người đi chợ sớm. Quán lèo tèo vài ba cái kẹo lạc, kẹo cao su, thuốc lá… nhưng luôn là tâm điểm để lại dấu ấn cho đêm Hà Nội. Chiếc đèn dầu để châm đóm vẫn không bị diêm và bật lửa cho sang bên lề. Quán có đèn mới được, mới cho cái không gian đêm bừng lên sự sống, lửa chỉ là đốm nhỏ, nhưng thật ấm áp. Đêm vắng quán, đêm thành cô đơn. Ngồi với đêm hát thầm “Đêm nằm mơ phố”, nhớ nôn nao hơi ấm quen thuộc của đèn dầu, kẹo lạc, trà mạn đặc sánh ngày nào cùng bè bạn: “Đêm xin bình yên nhé con đường vàng ánh trăng. Đèn dầu khuya quán quen chờ sáng”…
Đêm của phố với quầng sáng của đèn bàn nhà ai trong ngõ hẻm đọc sách khuya. Ngõ sâu và hẹp. Lác đác có tiếng bước chân người về muộn. Tiếng chó sủa râm ran. Thảng hoặc có tiếng xe máy với đèn xe chiếu vào rõ cả mảng tường rêu in nhiều số điện thoại và những địa chỉ quảng cáo khoan cắt bê tông. Trên những hè vắng, những bóng người tụ tập chuyện trò, nhậu nhẹt, tán gẫu chán rồi chuyển sang than thở sự đời. Phố đang vùi trong đêm. Những vỉa hè đá lát bỗng thêng thang bởi im ắng tiếng xe và tiếng bán mua í ới. Hè phố thành nhà chờ, chờ sáng để tìm lại sự bận rộn, cũng mong đêm dài ra để tận hưởng nốt những êm đềm ít ỏi. Cây lá cũng ngủ mơ trong tiếng gió nhẹ ru, bóng cây tối thẫm ngả hiền lành xuống mặt đường trong màu vàng trở che của đèn đường thắp muộn. Hương hoa dâu da xoan tỏa khắp không gian, ngọt và ngậy. Hương hoàng lan khe khẽ tỏa ra từ căn nhà cổ, kéo bước chân ai quay lại thơ thẩn mãi không rời. Những cánh bằng lăng rụng vương trên lối đi, tím dịu dàng, mong manh, tiếc nuối thời gian sao qua quá vội để những cánh hoa đầu hè mấy chốc đã hết một thời hoa. Đôi lúc gió ngủ mê, cuốn những chiếc lá sấu cong cong đang yên giấc cuộn một vòng dài, tiếng lá lạo xạo trên mặt đường, nghe như những nốt nhạc lạc nhịp đáng yêu của người nghệ sĩ đang mải nhớ kỷ niệm.
Đêm êm ắng, đêm mơ hồ và chính trong khoảng sâu bí ẩn đó có những câu chuyện không bao giờ kể hết. Với những con phố nối liền hay những ngõ ngách nhỏ hẹp, đêm lan tỏa và có ý nghĩa như một người bạn tri âm. Khuya khoắt rồi, cuộc sống vẫn không chịu ngừng nghỉ. Con người với sức chịu đựng dẻo dai của mình vẫn mải đi tìm lối sống quen một cách vô thức. Và khi ai đó ngoái lại, mới nhận ra đời ta đã được sống thật dài.
Đêm mùa hạ, nằm nghe tiếng thời gian ngân khẽ quyện trong hương sấu dịu dàng thanh mát. Qua khung cửa sổ, đêm lan vào phòng ai đang thao thức, để lôi kéo con người về với sự lắng đọng, những ký ức đẹp đẽ và cả những dự định lớn lao. Cái không gian đặc quánh như cà phê tưởng rằng chẳng có gì đáng nói, nhưng hóa ra lại quá phong phú, gợi mở. Chính chúng ta tạo nên và chính chúng ta lại khám phá. Rộn ràng của ngày mới đến và qua, sẽ trả lại cho đêm không khí quen thuộc vốn dĩ của nó. Hành trình của mỗi người mang theo sẽ có những đêm bình yên như thế để được yêu và sống thật đầy.
Winlinh 