Winlinh

Tôi về phố Phan Bội Châu vào hồi tháng 7 năm ngoái. Ngạc nhiên là đường ở đây được mở ra quá rộng với vỉa hè thênh thang. Lần tìm số nhà 40, nơi vô cùng quen thuộc với tôi những ngày thơ bé. Ngõ đương nhiên ngắn đi vì đường mở. Ngõ thành thực cô đơn vì phố đông. Và cũng có thể cô đơn vì vắng bà ngoại, vắng tôi, vắng những bước chân ngày xưa đầy thân thiết. Đi vào sâu bên trong, càng trống trải hơn khi thấy căn nhà cho thuê vắng vẻ, suy tàn. Tôi trở ra thật nhanh. Muốn quên đi hình ảnh này, để chỉ còn nhớ đến hình ảnh của ngõ ngày ấy mà thôi.

—–

Ngõ ngày ấy. Chúng tôi chạy chơi suốt buổi. Một bên là hông nhà chú Thúy chuyên làm kẹo bằng lược chải đầu. Một bên là tường nhà ông gì tôi không nhớ. Chỉ nhớ bên hướng ấy rêu phủ tường xanh rì. Đi vào bên trong là cửa sổ thênh thang thường xuyên mở. Ngay cạnh đó là cửa ra vào với hai cây đinh lăng nghiêm trang. Cây trứng cá thì là ký ức xa hơn, khi tôi còn bé tí ti. Lũ rau sam nở hoa màu sắc cũng chỉ khiến tôi nhớ được đến những buổi chiều ngủ dậy muộn tha thẩn xem ông vẽ kính để giao hàng sớm cho người ta. Khu vườn sau chỉ còn nghĩ được về cây ổi và cây xương xông nhỏ. Nhà vệ sinh phải dội nước, giấy vứt qua một cái ô nhỏ bên tay trái. Mọi thứ dần dần vợi đi theo tháng ngày. Sửa một tí, lại khô khan đi một tí. Cây dừa ngày xưa sau khi bán nhà cho bác Hoàn cũng bị chặt đi. Hàng gạch khi xây lên đi kèm cổng sắt, thì cũng là lúc tôi đã ít về.

Về phía trong nhà, tôi vẫn nhớ sàn xi măng màu đen xám rất mát mà tôi hay nằm kềnh ra đó ngủ. Nhớ cả dáng bà lau nhà, cúi rạp xuống, quỳ gối với mảnh khăn sạch sẽ thơm tho cho tôi có chỗ tha hồ lăn lộn. Gian ngoài, ông bày nhiều màu vẽ. Hồi đầu là vẽ kính. Sau giản tiện thì hay cắt xốp. Bụi xốp bay trắng loạn phòng. Thêm nước chè cặn cốc. Bà dọn liên miên và thỉnh thoảng ca thán chuyện này. Cái kiểu tôi hay vẽ hoa sen, cây dừa, con chim chắc chắn được ảnh hưởng từ ông. Từng nét một, tưởng là tự nhiên, những thực ra là ngấm từ ngày ấy, khi thấy ông vẽ mực tàu lên kính rất điệu nghệ. Tay ông run run.

Cái giường của bà cũng đã cùng tôi đi hết nhiều kỷ niệm. Trên đầu giường là cái đài, mà đài của bà chỉ để nghe băng cassette, trong đó có một phần là những ghi âm lời bà hát. Sau này có cả ghi âm lời hát của tôi và của nhiều người trong nhà (bà đã giữ hàng chục năm, mới đây còn mở lại, mọi thứ cứ như vừa diễn ra). Cái giương đặt phía đuôi giường là giương gỗ, nơi chứa nhiều giấy tờ, đồ riêng tư mà với tôi thì thật là thú vị. Thỉnh thoảng có dịp, tôi cũng mở ra lục lọi linh tinh, đặc biệt là đọc cuốn sổ của cậu Lâm Thanh với những câu thơ tình yêu lãng mạn.

Sau này bà còn làm thêm gác xép. Đi lên đi xuống lom khom. Sách cũ của bà được chuyển lên đó. Sách ngày càng bị vơi đi, bỏ bớt những cuốn tiểu thuyết Sài Gòn, Đồng Nai. Bà bọc lại từng cuốn thật chắc chắn, ghi danh sách, đánh số cẩn thận rồi xếpngay ngắn. Bây giờ đi theo bà ra Hà Nội chỉ khoảng gần 100 cuốn sách. Sách rơi rụng đi theo thời gian, không tài nào giữ được.

Cái sân hồi chưa bán nhà cho bác Hoàn cũng chứa cả một thế giới tuổi thơ của tôi. Nơi tôi nhảy lò cò, nơi tôi xoay đủ các trò có thể nghĩ ra lúc đó, nơi tôi cố nhảy lên rút những cái áo cái quần trên giây phơi cao quá đầu mình. Sân gạch luôn được bà quét sạch, ít tiếng động trong con phố vốn cũng rất bình yên.

Đối chéo cái cửa sổ nhìn sang nhà ông Di (với nhiều câu chuyện phức tạp tôi được chứng kiến) là cái cửa con nhìn ra máy nước, nơi rửa bát và giặt giũ. Cái cửa sổ nhỏ gần bếp là nơi nhẹ nhàng dễ chịu nhất với tôi. Nơi đó kê một chiếc giường mà sau này cậu mợ Tùng Tiên định cư rồi cho ra đời em Tùng Lâm. Ngày nhỏ tôi thường đứng bám cửa sổ chơi rất thoải mái, thích thú. Và trong trí nhớ, hình ảnh cố tôi cùng chơi với tôi bên cái cửa sổ ấy trong một buổi tối ông bà đi vắng rất là rõ nét. Tôi cũng nhớ thứ nắng rọi vào căn phòng qua song cửa ấy, nhảy nhót nhấp nháy rất thong dong. Còn một cái cửa bé tí teo nhìn ra khu vườn từ trong căn bếp tối, nơi sau này tôi hay vừa tắm vừa nhìn ra vườn ngắm xem những cỏ cây bé nhỏ đang lay động trong chiều muộn. Khu vườn đích thực là khu vườn yên tĩnh. Sự yên tĩnh ngự trị gần như tuyệt đối trong nhiều ngày tôi ở nhà bà. Đó là tôi có cảm giác thế, còn người lớn chắc chắn sẽ có những náo động lo toan mà trẻ con vô tư chẳng cần biết.

Sau này, khi học đại học, về chơi, Nga hay sang. Rồi mặc bộ bà ba của bà, đội nón, đi dép đạp xe sang nhà Nga nữa… Ngõ nhà bà đều chứng kiến hết. Rồi những thứ liên quan như hàng bún chả, bánh cuốn đầu phố; hàng bánh mì nóng giòn; nhà bà Thích làm bánh nướng; nhà bác Tuyết Hương; chợ Tây Thành; khu 4 Tây Sơn có nhà các bạn Ly, Nga, Thanh, Chung… Những kỷ niệm mà khi tôi đặt chân tới ngõ nhà bà là mọi thứ ùa về vội vã. Thế nên khi bà bán một nửa đất đi xa nó, tôi thấy như tuổi thơ của mình cũng bị mất mát đi, dù cho tôi cố dặn rằng, tuổi thơ đã qua, những thứ trong ý nghĩ thì không ai cướp đi của mình được.