Winlinh

Nhân vật Reiko trong Rừng Nauy viết rằng: “Tất cả chúng ta đều là những con người bất toàn sống trong một thế giới bất toàn. Chúng ta không sống với sự chính xác cơ khí của một chương mục ngân hàng hoặc bằng cách đo đắn mọi đường nét và góc cạnh của chúng ta với thước dây và máy ngắm”. Vì con người là thực thể sống động, có khả năng cảm nhận thế giới theo nhiều cách khác nhau, nên cuộc sống như thước phim được nhìn qua nhiều góc máy dưới sự soi rọi của những luồng ánh sáng phong phú, trong đó có luồng ánh sáng tinh tế của mùa thu. Thu đã chớm trên những con đường, khi hôm nay, trên cánh tay tôi, thu chạm vào một dòng mát rượi. Nắng vàng dịu dàng. Và gió như sợi khói bé, chỉ là những vệt vô hình, nhưng đủ làm cho một vùng cảm giác trỗi dậy, bung nở. Bỗng thấy nhớ mùa, dù mùa đang ở đây, hiện hữu đủ đầy trong cảm giác.

Tôi thường không màng đến ngày tháng in trên lịch hay thông tin trong chương trình dự báo thời tiết, mà dựa vào những biểu hiện thực tế của thiên nhiên để nhận biết dấu hiệu của mùa. Thấy được biến chuyển từ các chi tiết đó, tôi đã có cả một mùa thu ngập đầy ý nghĩ, mặc dù mùa thu ấy chưa bao giờ hết mong manh. Mong manh bởi thu luôn khó nắm bắt, không chỉ bởi quãng giao mùa giữa hạ và thu, giữa thu và đông chóng vánh, mà còn bởi thu là mùa của cảm giác. Thu mơ hồ, thảng thốt, mới thấy đó mà ngoảnh đi ngoảnh lại đã tan biến mất. Những hạt bụi bay cuộn tròn giữa làn nắng nhẹ, như những mảnh thiên thạch phiêu du giữa vũ trụ bao la. Nắng thu lan tràn trên mái phố, nhấn nhá mảnh tường rêu, nghịch đùa mái tóc cô trò nhỏ.

Nghe Đoản khúc thu Hà Nội của Trịnh Công Sơn, thấy nhạc sĩ tả thứ nắng này thật tinh tế: “Chợt nắng lên xanh chợt nắng thưa”. Thu là thế, đỏng đảnh, đến đi không báo trước. “Nắng thưa” là cái nắng trong veo, soi từng vệt mỏng tang xuống thềm. “Nắng xanh” là cái nắng mát dịu, tươi mới. Thứ nắng xanh và thưa ấy là một trong những vẻ đẹp độc đáo của mùa thu, mà có lẽ không mùa nào có được.

Cốm nhờ thu xanh hơn, thu nhờ cốm mà thơm tho hơn. Lá sen ủ cốm cũng được lây hương cốm, cốm lại nép vào lá hít hà hơi sen thoảng nhẹ. Cúc vàng rượi trong hơi gió se se. Màu của hoa chỉ thực sự đậm đà khi nở trong tiết thu, như người con gái được ngỏ lời yêu vào đúng tuổi dậy thì thổn thức. Thu là biểu tượng của sự hài hòa, khiến mọi thứ trở nên dịu dàng, nương nhau mà sống. Người đi trong thu cũng lây sự dịu dàng đó, cư xử với nhau muôn phần ý nhị. Xuân Diệu ví: “Mùa thu là mùa yêu nhau, yêu nhau bằng linh hồn, là mùa của những tâm hồn yêu mến nhau. Người ta ngoan hơn, dịu dàng hơn để mười hay hai mươi ngón tay đan với nhau và lắng nghe trời xanh ôm lấy lứa đôi như một tấm áo che sương. Đó là những giờ thân mật dạo qua hàng cây, bước như ngờ ngợ, hồn như giao hòa”.

Onga Becgon lại viết về chiếc bảng treo trên cây trong những ngày thu, thể hiện sự nâng niu đối với mùa thu, mà từng chiếc lá như từng kỷ niệm quý giá, nhà thơ sợ rơi mất, không thể níu lại: “Những tấm biển treo dọc trên đại lộ/ Nhắc ai đi ngang, dù đầy đủ lứa đôi/ Nhắc cả những ai cô độc trong đời: “Tránh đừng động vào cây, mùa lá rụng!”.

Với thu, mây có vị trí vô cùng đặc biệt. Ngày nắng, những diềm mây xốp vẽ lên nền trời bức tranh thanh bình của bến sông với tiếng khua nước của đôi chân trần chèo thuyền trên sóng lặng. Ngày giông, mây cuộn lại, thu mình thành một khối, rồi lại tỏa ra như đại bàng vươn cánh, che sẫm cả một vùng trời, trút mưa rồm rộp xuống.

Đúng là thu đã chín quá! Chín trong gương trăng vành vạnh hiu hiu gió mát. Chín trong mặt hồ xao động lay lay ánh sáng của sương đậu trên lá cỏ bình minh. Chín trên hàng sấu già thẫm. Những lá sấu đậu xuống vỉa hè, úp lưng cong để lộ sống lá như đường gân trên tay người thiếu nữ. Những chiếc lá rời cành thong thả, chấp nhận một chuyến ra đi để mầm xanh bật chồi, cho cây sống đời tươi mới. Lá rụng xuống dệt thành sông thu trong phố, bầy chim nào ngơ ngác ở trên cao. Hơi giá đã âm ẩm tràn về. Một ngày thức giấc, thấy lành lạnh đôi vai. Trời mưa lớn, gió táp vào những thân cây con mới nhú trong vườn. Mưa rơi lộp bộp trên mái, nghe như tiếng đậu rán già mỡ. Kể cả mưa, trong mùa thu, cũng có sự dịu dàng đáng yêu của nó.